ผลข้าเคียงของไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุใหม่(A/H1N1/2009)

เคยสงสัยกันบ้างหรือเปล่าค่ะ ว่าทำไมหน่วยงานสาธารณสุขถึงได้มีการรณรงค์สร้างเสริมสุขภาพอนามัย การป้องกัน ควบคุม และรักษาโรคภัยต่างๆให้แก่ประชาชน

ช่วงก่อนหน้านี้จนปัจจุบัน เป็นฤดูกาลไข้หวัดใหญ่ระบาด คนป่วยล้นทะลักโรงพยาบาล ใครๆก็พากันป่วยเป็นโรคนี้ โดยเฉพาะเด็กเล็กและผู้สูงอายุ
ดูเหมือนว่าจะเป็นการเจ็บป่วยธรรมดา แต่หาเป็นเช่นนั้นไม่

ไวรัสไข้หวัดใหญ่หลายสายพันธุ์มีโอกาสทำให้ผู้ป่วยที่ติดเชื้อถึงแก่ชีวิตได้ภายในไม่กี่สัปดาห์ นับว่าน่ากลัวกว่าโรคภัยไข้เจ็บอื่นใดที่ปรากฎบนโลกใบนี้ ขนาดที่ว่าป่วยเป็นโรคมะเร็ง โรคเอดส์ ยังมีชีวิตอยู่ได้หลายเดือน

ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A/H1N1 เกิดจากการผสมผสานของไวรัสสายพันธุ์ของคน หมู และนก ไม่เป็นที่ปรากฏว่าเชื้อนี้ได้เริ่มติดในคนเป็นครั้งแรกตั้งแต่เมื่อใด(ส่วนไข้หวัดนกเกิดจากเชื้อไวรัส H5N1 : A/H5N1/2004 เป็นโรคไข้หวัดที่ระบาดในปี 2004)

แต่เมื่อมีการระบาดเกิดขึ้นแล้ว พบว่าเป็นการแพร่กระจายและติดต่อจากคนสู่คน เชื้อนี้มิได้พบในหมูทั่วไป จึงไม่ติดต่อโดยการสัมผัสหรือกินเนื้อหมู

เป็นการติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจแบบเฉียบพลัน โดยลักษณะทางคลินิกที่สำคัญคือ มีไข้สูงแบบทันทีทันใด(เกิน 38 องศาเซลเซียส)ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และอ่อนเพลีย

ไข้หวัดใหญ่เป็นโรคที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่งในกลุ่มโรคติดเชื้ออุบัติใหม่และโรคติดเชื้ออุบัติซ้ำ เนื่องจากเกิดการระบาดใหญ่ทั่วโลก (pandemic) มาแล้วหลายครั้ง แต่ละครั้งเกิดขึ้นอย่างกว้างขวางเกือบทุกทวีป ทำให้มีผู้ป่วยและเสียชีวิตนับล้านคน

สาเหตุ
เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ซึ่งมี 3 ชนิด (type) คือ A, B และ C

ไวรัสชนิด A เป็นชนิดที่ทำให้เกิดการระบาดอย่างกว้างขวางทั่วโลก ไวรัสชนิด B ทำให้เกิดการระบาดในพื้นที่ระดับภูมิภาค
ส่วนชนิด C มักเป็นการติดเชื้อที่แสดงอาการอย่างอ่อน หรือไม่แสดงอาการ และไม่ทำให้เกิดการระบาด

เชื้อไวรัสชนิด A แบ่งเป็นชนิดย่อย (subtype) ตามความแตกต่างของโปรตีนของไวรัสที่เรียกว่า hemagglutinin (H) และ neuraminidase (N)

ชนิดย่อยของไวรัส A ที่พบว่าเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในคนที่พบในปัจจุบัน ได้แก่ A(H1N1), A(H1N2), A(H3N2), A(H5N1) และ A(H9N2)

ส่วนไวรัสชนิด B ไม่มีแบ่งเป็นชนิดย่อย

ปัจจุบันสามารถพบ hemagglutinin (H) ที่แตกต่างกันถึง 15 ชนิด และ neuraminidase (N) 9 ชนิดของไวรัสชนิด A แต่มีเพียง H1N1 และ H3N2 ที่พบติดเชื้อในคนบ่อย เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของแอนติเจนที่เกิดได้บ่อย ทำให้มีเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ๆเกิดขึ้นต่างสถานที่และต่างระยะเวลา

ดังนั้นจึงต้องมีระบบการเรียกชื่อเพื่อป้องกันความสับสน คณะผู้เชี่ยวชาญได้กำหนดให้เรียกชื่อเชื้อไข้หวัดใหญ่ ตามหลักสากลทั่วโลกดังนี้

ชนิดไวรัส/ชื่อเมืองหรือประเทศที่พบเชื้อ/ลำดับสายพันธุ์ที่พบในปีนั้น/ปี ค.ศ.ที่แยกเชื้อได้/ชนิดย่อยของ H และ N เช่น A/Sydney/5/97(H3N2), A/Victoria/3/75/(H3N2)
เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ติดต่อทางการหายใจ โดยจะได้รับเชื้อที่ปนเปื้อนอยู่ในอากาศเมื่อผู้ป่วยไอ จาม
ในพื้นที่มีคนอยู่รวมกันหนาแน่น เช่น โรงเรียน โรงงาน โรงหนัง ตลาดสด ห้างสรรพสินค้า ฯลฯ การแพร่เชื้อจะเกิดได้มาก

นอกจากนี้การแพร่เชื้ออาจเกิดโดยการสัมผัสฝอยละออง
น้ำมูก น้ำลายของผู้ป่วย (droplet transmission) จากมือที่สัมผัสกับพื้นผิวที่มีเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ แล้วใช้มือสัมผัสที่จมูกและปาก

ระยะฟักตัว ประมาณ 1-3 วัน

ระยะติดต่อ
ผู้ป่วยสามารถแพร่เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ตั้งแต่ 1 วันก่อนมีอาการและจะแพร่เชื้อต่อไปอีก 3-5 วันหลังมีอาการในผู้ใหญ่
ส่วนในเด็กอาจแพร่เชื้อได้นานกว่า 7 วัน ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่แต่ไม่มีอาการ สามารถแพร่เชื้อในช่วงเวลานั้นได้เช่นกัน

อาการและอาการแสดง
อาการจะเริ่มหลังได้รับเชื้อ 1-4 วัน ผู้ป่วยจะมีไข้แบบทันทีทันใดปวดศีรษะ หนาวสั่น ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ อ่อนเพลียมาก และอาจพบอาการคัดจมูก เจ็บคอ

ถ้าป่วยเป็นระยะเวลานาน อาจมีอาการไอจากหลอดลมอักเสบ (post viral bronchitis) อาการจะรุนแรงและเจ็บป่วยนานกว่าโรคไข้หวัดธรรมดา (common cold)

ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะหายเป็นปกติภายใน 1-2 สัปดาห์ แต่มีบางรายที่มีอาการรุนแรง เนื่องจากมีภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ ปอดบวม ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้

ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนหรือเสียชีวิต ได้แก่

• ผู้ที่อายุ 65 ปีขึ้นไป

• เด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี

• ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคปอด โรคหัวใจ โรคไต เบาหวาน ภูมิคุ้มกันบกพร่อง

• เด็กที่ได้รับการรักษาด้วยยาแอสไพรินเป็นเวลานาน

• หญิงตั้งครรภ์ระยะที่ 2 หรือ 3 ในฤดูกาลที่มีไข้หวัดใหญ่สูง

โอเซลทามิเวียร์(Oseltamivir) เป็น ยาต้านไวรัส (antiviral drug) ที่มีฤทธิ์เป็น นิวรามินิเดส อินฮิบิเตอร์(neuraminidase inhibitor) ใช้รักษาและป้องกัน (prophylaxis) ไข้หวัดใหญ่ (influenza) ชนิดเอ และ บี

โอเซลทามิเวียร์เป็นยาที่ใช้รับประทาน และมีผลยับยั้งเอ็นไซม์ นิวรามินิเดส พัฒนาโดยบริษัท ไกลีด ไซเอนซ์(Gilead Sciences) และทำตลาดโดย ฮอฟฟ์แมน-ลา โรช ในชื่อการค้าว่า ทามิฟลู® (Tamiflu®)

สามารถรักษาโรคไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดใหม่นี้ได้ แต่ควรใช้เท่าที่จำเป็นและภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้นเพราะหากใช้พร่ำเพรื่อเชื้ออาจดื้อยาได้

ส่วนวัคซีนป้องกันยังอยู่ในขั้นตอนการค้นคว้าวิจัย และอาจจะต้องใช้เวลาอีกพอสมควร จึงจะไปถึงขั้นที่จะสามารถนำมาใช้สำหรับประชาชน และในประเทศที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงต่อการระบาดของโรค ปัจจุบันมีวัคซีนไข้หวัดใหญ่ประจำฤดูกาล
แนะนำให้ฉีดทุกปี ปีละ 1 ครั้ง วัคซีนนี้เหมาะสำหรับบุคคลทั่วไป โดยเฉพาะผู้ที่เป็นโรคเรื้อรัง หรือมีโรคประจำตัวในกลุ่มโรคปอด และโรคหัวใจ

วัคซีนที่มีประจำฤดูกาลนี้ ไม่สามารถป้องกันไข้หวัดสายพันธุ์ใหม่ได้ แต่อาจช่วยลดความรุนแรงได้ในระดับหนึ่ง ซึ่งยังต้องการการศึกษาวิจัยต่อไป

ผลข้างเคียงยาทามิฟลู
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง หายใจขัด ปวดศีรษะ อ่อนล้า ปวดท้อง นอนไม่หลับ และไอ

มีหลายเหตุผลที่ยาโอเซลทามิเวียร์ไม่สามารถหาซื้อได้ทั่วไป

หนึ่งในเหตุผลสำคัญคือ ผลข้างเคียงของยาอาจทำให้เสียชีวิตได้ เนื่องจากเมื่อ 11 ปีที่แล้ว คนไข้กว่า 400 คนในญี่ปุ่นเกิดความผิดปกติทางจิต หรือมีอาการคล้ายประสาทหลอน หลังจากได้รับยาต้านไวรัสโอเซลทามิเวียร์

และมีรายงานว่าเด็กอย่างน้อย 5 คน เห็นภาพหลอนจนกระทั่งเกิดอุบัติเหตุเสียชีวิต องค์การอาหารและยาของสหรัฐบังคับให้บริษัทฮอฟฟ์แมน-ลา โรช ติดคำเตือนผลข้างเคียงที่กล่องยาให้ชัดเจนว่า "อาจทำให้เกิดอาการทางจิตหรือเห็นภาพหลอน"

มีพ่อของเพื่อนอายุ 85 ปี มีประวัติเป็นความดันโลหิตสูง เข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาลด้วยโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A/H1N1 ได้รับยาทามิฟลู(Tamiflu)ครบโดส จนหายดี ระหว่างที่นอนอยู่ในโรงพยาบาลมีอาการฝันร้ายละเมอทุกคืน พอกลับมาใช้ชีวิตตามปกติ ปรากฏว่า ยังไม่ค่อยมีเรี่ยวแรง เดินเซอยู่บ่อยๆ นับจากวันที่ป่วย จนถึงทุกวันนี้เป็นเวลาครึ่งปี ร่างกายยังไม่แข็งแรงเหมือนเดิม

เพื่อนรุ่นพี่ อายุ 46 ปี ไม่มีโรคประจำตัวใดๆ ติดเชื้อไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A/H1N1 จากลูกชายวัย 13 ขวบที่เพิ่งหายป่วย ต้องเข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาล รับยาทามิฟลู(Tamiflu)ครบโดส แต่พอมาพักฟื้นที่บ้าน กลับฝันถึงเรื่องร้ายๆเก่าๆในอดีตติดต่อกันหลายอาทิตย์ เมื่อยเนื้อเมื่อยตัว เหนื่อยง่าย ไม่มีแรงแม้กระทั่งทำงานบ้านที่เคยทำเป็นประจำ

ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่(A/H1N1/2009) นับได้ว่า รุนแรงต่อพลังชีวิตไม่น้อย ถึงแม้จะรักษาหายจากโรคไปแล้ว แต่ยังมีผลข้างเคียงที่ยังหลงเหลืออยู่ กระทบกระเทือนต่อการดำรงชีวิตตามปกติ ไม่รู้ว่าอีกนานแค่ไหน จึงจะหายเป็นปกติดังเดิม แต่ในคนที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ร่างกายมีภูมิต้านทาน อาจไม่เป็นดังเช่นเคสตัวอย่างที่แป้งเล่ามาค่ะ



ที่มา
ไข้หวัดใหญ่ - สำนักระบาดวิทยา - กระทรวงสาธารณสุขwww.boe.moph.go.th › fact › Influenza
รู้จัก”ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A H1N1” - Siriraj E-Public Librarywww.si.mahidol.ac.th › e-pl › articledetail
กิน'โอเซลทามิเวียร์'ซี้ซั้วระวังประสาทหลอน ! - คมชัดลึกwww.komchadluek.net › news › crime
โอเซลทามิเวียร์ - วิกิพีเดียhttps://th.wikipedia.org › wiki › โอเซลทา...