โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบเป็นโรคยอดนิยมของผู้หญิงทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะสาววัยทำงาน ไม่เว้นแม้กระทั่งวัยหมดประจำเดือน
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ เป็นหนึ่งในกลุ่มโรคติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ (urinary tract infection หรือ UTI) ที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียจากบริเวณรอบท่อปัสสาวะ ส่วนใหญ่มักเกิดในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากผู้หญิงมีท่อปัสสาวะสั้นและอยู่ใกล้กับช่องคลอดและทวารหนัก ทำให้เชื้อโรคเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะผ่านทางท่อปัสสาวะได้ง่าย ขณะที่ผู้ชายมีท่อปัสสาวะยาวกว่าและอยู่ห่างจากทวารหนัก โอกาสที่เชื้อโรคจะผ่านเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะจึงมีน้อยกว่า
แป้งเคยเป็นโรคกรวยไตอักเสบ(Pyelonephritis)ซึ่งกรวยไตอักเสบ จัดเป็นการอักเสบของระบบทางเดินปัสสาวะ(Urinary tract infection) เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดอีโคไล(E.Coli)เมื่ออายุราว 26 ปี ตอนนั้นทำงานที่โรงพยาบาลปิยะเวท แผนกผู้ป่วยนอก ปกติจะดื่มน้ำเยอะ แต่พอขึ้นเวร จะดื่มน้ำค่อนข้างน้อยและชอบกลั้นปัสสาวะ เนื่องจากอยากทำงานให้เสร็จลุล่วงไปโดยเร็ว โดยเฉพาะช่วงที่มีผู้ป่วยมารอตรวจจำนวนมาก
อาการเริ่มแรกคือ วันแรกจะมีไข้ต่ำๆ รู้สึกอ่อนเพลียเล็กน้อย คิดไปเองว่าเป็นเพราะช่วงนี้คนไข้เยอะ พอย่างเข้าวันที่สอง เวลาฉี่จะปวดแสบ พอเข้าห้องน้ำแล้วปัสสาวะไม่สุด ฉี่ออกนิดเดียว เทียวเข้าเทียวออกห้องน้ำอยู่นั่นแหละ พอมายืนดูชาร์ทคนไข้ ยืนๆอยู่ก็รู้สึกปวดหนึบที่บั้นเอวด้านขวา เอ!ออเจ้าเป็นอะไรไปเนี่ย ทรมานจังเลย พลางคิดในใจ เหลือบตาไปเห็นแพทย์อายุรกรรมกำลังก้มหน้าก้มตาเขียนยิกๆบนชาร์ทคนไข้ในห้อง(ตรวจคนไข้เสร็จ แพทย์จะเปิดประตูห้องไว้) เลยถลาไปเล่าอาการเจ็บป่วยให้คุณหมอฟัง
คุณหมอซักอาการแล้วเอามือมากดที่บั้นเอว แป้งน้ำตาร่วงเลย เจ็บมาก คุณหมอสั่งแอดมิท(admit)ทันที แป้งใจคอไม่ค่อยดีเท่าไหร่เพราะท่านบอกว่า ถ้าแป้งมาช้ากว่านี้ หากเชื้อโรคเข้าสู่ท่อไต(Ureter)จะต้องกินยาตลอดชีวิต ห๊า! โอ! ไม่นะ
จากพยาบาลสู่ตำแหน่งคนไข้เต็มพิกัด โห!ไม่ชอบเลยค่ะ ต้องไปตรวจเอ็กซเรย์ไตและทางเดินปัสสาวะโดยการฉีดสี เพื่อดูว่า เป็นนิ่วที่กรวยไต นิ่วในท่อไตหรือนิ่วในกระเพาะปัสสาวะหรือเปล่า แต่ผล
ออกมาปกติ ค่อยยังชั่วหน่อย
แป้งนอนแอดมิท 3 คืน ระหว่างนั้นก็ได้ยาฆ่าเชื้อโรคทางสายน้ำเกลือจนปวดบวมข้อมือในวันที่สอง เนื่องจากยามีความเข้มข้น พอปล่อยยาเข้าเส้นได้ไม่ถึงนาที ความเจ็บปวดเหมือนมีอะไรมาอุดกั้นเส้นเลือดที่ปลายมือฉับพลัน อ๋อ!น้ำเกลือเริ่ม leak ล่ะ ต้องเปลี่ยนตำแหน่งให้น้ำเกลือใหม่ ว๊า!เจ็บอีกแล้ว แต่เส้นบริเวณนี้อยู่ได้จนวันที่ออกจากโรงพยาบาลแน่ะ
แป้งเล่าความเจ็บป่วยในอดีตเพราะเกี่ยวเนื่องกับวิตามินที่จะกล่าวถึงนับจากนี้ แบบว่าถ้าเรากินแครนเบอรี่(cranberry)อาการคงไม่รุนแรงจนถึงต้องแอดมิท ดีว่าใช้สิทธิ์สวัสดิการพนักงานของโรงพยาบาล ไม่งั้นค่าใช้ง่ายไม่ต่ำกว่า 5 หมื่นแน่นอนค่ะ
แครนเบอร์รี่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาเหนือ เพาะปลูกในพื้นที่ประมาณ40,000เอเคอร์ ทั่วทั้งภาคเหนือของสหรัฐฯและแคนาดา
แครนเบอร์รี่มีชื่อเสียงโดดเด่นในการรักษาโรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย จากการเกาะยึดติดกับผนังกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ
สารต้านอนุมูลอิสระและ phytonutrients ในแครนเบอร์รี่ เช่น oligomeric proanthocyanidins, anthocyanidin flavonoid,cyanidin, peonidin และ quercetin โดยเฉพาะ A-type proanthocyanidins จัดเป็นกลุ่มของโพลีฟีนอล สารต้านอนุมูลอิสระที่เรียกว่า taninated tannins ซึ่งเชื่อกันว่ามีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
มีประโยชน์อย่างไร
1.การวิจัยแสดงให้เห็นว่า แครนเบอร์รี่อาจช่วยป้องกันมะเร็งโดยเฉพาะอย่างยิ่งมะเร็งเต้านม(พบในสัตว์ทดลอง)
2.การทบทวนงานวิจัยเกี่ยวกับแครนเบอร์รี่ พบว่ามีประสิทธิภาพในการเป็นยาเคมีบำบัด หลังจากการศึกษาหลายชิ้นแสดงว่า
แครนเบอร์รี่ยับยั้งการเจริญเติบโตและการแพร่กระจายของเนื้องอกหลายชนิด รวมทั้งลำไส้ใหญ่ ต่อมลูกหมาก และปอด เนื่องจากสารต้านอนุมูลอิสระในผลไม้ สามารถทำให้เนื้องอกเจริญเติบโตช้าลง ทั้งในคนและสัตว์ อาจเป็นเพราะ flavonols และ ancocyanin glycosides ในแครนเบอร์รี่
นักวิจัยสรุปว่า การศึกษาอย่างต่อเนื่องน่าจะส่งผลให้เกิดประโยชน์ต่อสุขภาพมากขึ้น(ยังต้องมีการศึกษากลุ่มตัวอย่างอีกมาก)
3.ช่วยป้องกันเชื้อแบคทีเรีย E. coliจากการเกาะยึดติดกับผนังเยื่อบุกระเพาะปัสสาวะและระบบทางเดินปัสสาวะ แครนเบอร์รี่จึงมีศักยภาพในการป้องกันการติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ
โปรดทราบไว้ว่า แครนเบอร์รี่ไม่ได้มีประสิทธิภาพในการรักษาโรค
แต่จะช่วยลดความเสี่ยงในการรับเชื้อได้ตั้งแต่แรกเริ่ม
ในสหรัฐอเมริกา มีการใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาโรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ คิดเป็นร้อยละ 15 ของยาปฏิชีวนะทุกชนิดที่กำหนดไว้ในแต่ละปี มีหลักฐานว่าการกินยาปฏิชีวนะมากเกินไป อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพมากมาย แต่โชคดีที่วิธีการรักษาแบบธรรมชาติ เช่น การใช้แครนเบอร์รี่ได้กลายเป็นทางเลือกที่เป็นที่นิยมและมีประสิทธิภาพที่สุด
4.การติดเชื้อแบคทีเรียHelicobacter pylori ถือเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคมะเร็งกระเพาะอาหาร และการอักเสบของกระเพาะอาหาร
แครนเบอร์รี่มีสารประกอบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของพืช เรียกว่า proanthocyanidins ชนิด A ซึ่งอาจลดความเสี่ยงต่อมะเร็งกระเพาะอาหาร โดยการป้องกันไม่ให้เชื้อH. pylori เกาะติดกับผนังเยื่อบุของกระเพาะอาหาร
หมายเหตุ
เนื่องจากแครนเบอร์รี่และน้ำผลไม้แครนเบอร์รี่ มีกรดออกซาลิก และออกฤทธิ์ในการต้านการแข็งตัวของเลือด ผู้ที่รับประทานยา warfarin ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
สารสกัดแครนเบอร์รี่เข้มข้น มีระดับออกซาเลตสูง ด้วยเหตุนี้จึงถือว่าเป็นปัจจัยเสี่ยงในการเกิดนิ่วในไต เมื่อบริโภคในปริมาณมากและต่อเนื่อง
ปัจจุบัน แป้งไม่เคยต้องกินวิตามินแครนเบอร์รี่ เพราะดื่มน้ำเปล่าวันละ 1800-2400 ml.(การดื่มน้ำเปล่าปริมาณมากเป็นการผลักดันเชื้อแบคทีเรียไม่ให้รุกคืบเข้ามาในท่อปัสสาวะ คล้ายกับการสาดน้ำทำความสะอาดพื้นเพื่อขจัดคราบสกปรกออกไป)และพยายามไม่กลั้นปัสสาวะ แม้ในยามกลางคืนดึกดื่นแค่ไหน พอรู้สึกปวด จะฝืนตัวลุกมาเข้าห้องน้ำเสมอ หลอนมากกับการติดเชื้อเนี่ย
แต่บางครั้งบางคราวจะเกิดแสบปัสสาวะหลังจากมีเพศสัมพันธ์(Honeymoon Cystitis)จากกายวิภาคของสรีระผู้หญิง โดยท่อปัสสาวะอยู่บนช่องคลอด ส่วนทวารหนักก็อยู่บ้านใกล้เรือนเคียง การมีเพศสัมพันธ์จึงเปิดโอกาสให้เชื้อแบคทีเรียคืบคลานเข้าท่อปัสสาวะได้ง่าย ไม่น่าแปลกใจที่จะมีผู้หญิงเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบจากสาเหตุนี้ด้วย แป้งไม่ได้กินยาฆ่าเชื้อใดๆเนื่องจากพอเวลาผ่านไปเพียง 1 วัน จะไม่ค่อยแสบเวลาปัสสาวะ เหลือแค่คันยุบยิบนิดหน่อย จากนั้นอาการก็หายไป วนลูปแบบนี้เรื่อยมาค่ะ
ที่มา
https://foodfacts.mercola.com/cranberries.html
https://healthline.com/nutrition /foods/cranberries#section8
https://draxe.com/cranberries/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/269142.php
https://www.bumrungrad.com/th/urology-prostate-bladder-center-bangkok-thailand/conditions/uti-urinary-tract-infection
